Geplaatst op: 16/05/2023
Leesvaardigheid van Nederlandse tienjarigen niet langer boven Westers gemiddelde
De leesvaardigheid van Nederlandse tienjarigen is in de afgelopen vijf jaar gedaald. Dit geldt ook voor het leesplezier dat zij rapporteren. Wel geven leerlingen aan meer betrokken te zijn bij de lessen begrijpend lezen, in vergelijking met de leerlingen die in 2016 hebben deelgenomen. En hoewel leerlingen in de afgelopen jaren niet zozeer minder vaak zijn gaan lezen buiten school, is de tijd die ze hier gemiddeld aan besteden wel gedaald. Dit blijkt uit PIRLS-2021, een internationaal vergelijkend onderzoek naar leesvaardigheid, waarvan de resultaten vandaag bekend zijn gemaakt.
PIRLS (Progress in International Reading Literacy Study) meet elke vijf jaar de leesvaardigheid van tienjarigen. In Nederland zitten deze leerlingen in groep 6 van het basisonderwijs. Ook worden relevante kenmerken van leerlingen, leerkrachten, scholen en de context waarin leerlingen hun leesvaardigheid ontwikkelen in kaart gebracht.
Leesvaardigheid niet langer boven Westers gemiddelde
De leesvaardigheid van tienjarige leerlingen uit Nederland is in 2021 gedaald ten opzichte van de vorige meting in 2016. Deze resultaten zijn in lijn met eerder onderzoek, onder andere naar de rol van de coronapandemie bij leesprestaties van tienjarige leerlingen. Om de daling te kunnen duiden en enigszins in perspectief te plaatsen, is de leesvaardigheid van leerlingen uit Nederland vergeleken met die van een vergelijkingsgroep van leerlingen uit 21 Westerse landen. Waar leerlingen uit Nederland in 2016 en 2011 een hogere gemiddelde leesvaardigheidsscore behaalden dan leerlingen uit de 21 Westerse landen, zijn de scores van beide groepen in 2021 voor het eerst ongeveer gelijk. Deze resultaten suggereren dat de daling in Nederland niet alleen toe te schrijven lijkt te zijn aan de gevolgen van de coronapandemie, maar dat er meer aan de hand is.
Gemiddelde leesvaardigheidsscore PIRLS-2001 t/m PIRLS-2021 (Nederland, Westers-21)
Nederlandse leerlingen hebben moeite om het hoge en geavanceerde niveau te behalen
PIRLS onderscheidt vier leesvaardigheidsniveaus (laag, midden, hoog en geavanceerd). In 2021 behalen vooral minder Nederlandse leerlingen het midden en hoge niveau (vanaf 475 en 550 punten, respectievelijk) in vergelijking met de vorige meting in 2016. Daarnaast valt op dat, in vergelijking met de 21 Westerse landen leerlingen uit Nederland in 2021 minder vaak het hoge en geavanceerde niveau behalen. Hieruit blijkt dat Nederland relatief goed presteert aan de onderkant, maar meer moeite heeft om mee te komen aan de bovenkant van de prestatieverdeling.
Percentage leerlingen dat de vier vaardigheidsniveaus behaalt (Nederland, Westers-21)
Leerlingen lezen niet minder vaak, maar wel minder lang
Leerlingen uit Nederland geven ten opzichte van 2016 niet zozeer aan minder vaak te lezen buiten school, maar wel dat ze buiten school minder tijd besteden aan lezen. In zowel 2016 als 2021 gaf 39% van de leerlingen aan (bijna) elke dag buiten school te lezen voor hun plezier. In termen van leestijd zien we echter dat de groep leerlingen die aangeeft minder dan 30 minuten te lezen in 2021 groter is geworden ten opzichte van 2016. Waar in 2016 52% van de leerlingen dit aangaf, is dit percentage in 2021 gestegen naar 63%.
Over het onderzoek
PIRLS is een initiatief van de International Association for the Evaluation of Education Achievement (IEA) en wordt al sinds 2001 uitgevoerd. Iedere vijf jaar wordt de leesvaardigheid van tienjarigen in kaart gebracht. De meting in 2021 was de vijfde ronde waaraan 57 landen meededen. In Nederland hebben 4.313 leerlingen uit 227 klassen van 131 scholen deelgenomen. De afname vond plaats van maart tot en met juni 2021, direct volgend op de tweede scholensluiting ten gevolge van de maatregelen tijdens de coronapandemie. Bij het interpreteren van de resultaten moet de impact hiervan in ogenschouw genomen worden. Het Nederlandse deel van PIRLS-2021 werd uitgevoerd door onderzoekers van het Expertisecentrum Nederlands en de Radboud Universiteit (Behavioural Science Institute) met subsidie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap verkregen via het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.
Meer informatie?
Nicole Swart | n.swart@expertisecentrumnederlands.nl
024-204 25 79 (persoonlijk) | 024-382 32 32 (secretariaat)
Het complete rapport is te vinden op:
www.expertisecentrumnederlands.nl/pirls-2021
Een visuele weergave van de belangrijkste resultaten verschijnt tegelijk met het rapport en is te vinden op: www.expertisecentrumnederlands.nl/pirls-2021-resultaten