Lezen in een digitale wereld: Nieuwe PISA-resultaten

Vandaag verscheen een nieuw PISA-rapport over lezen in een digitale wereld, waarbij onderzoekers van de OECD hebben gekeken naar de toegang en het gebruik van internet, het navigeren in digitale omgevingen en kennis over effectieve leesstrategieën om bijvoorbeeld de betrouwbaarheid van een tekst te bepalen. Daarnaast gaat het rapport wat dieper in op verschillen in leesvaardigheid tussen jongens en meisjes en de mate waarin docenten leesplezier stimuleren.

Toegang en gebruik van internet

Bijna alle Nederlandse leerlingen hebben een computer en internet thuis. Nederland staat ook bovenaan het lijstje wat betreft het lezen van e-mails en het online chatten. Bijna alle Nederlandse leerlingen geven namelijk aan meerdere keren per week te chatten. Wanneer het gaat om boeken lezen heeft het lezen van papier echter de voorkeur. Van de leerlingen die wel eens een boek lezen (56%) geeft namelijk maar een kleine groep aan dat ze dat liever van een digitaal apparaat doen.

Navigeren in digitale omgevingen

De PISA-leestoets is een digitale toets, waarbij teksten soms verdeeld zijn over meerdere tabbladen. In de instructies kunnen leerlingen lezen welke pagina ze moeten openen om de vraag te kunnen beantwoorden. De nieuwe resultaten laten zien dat ongeveer 40% van de Nederlandse leerlingen deze instructies goed opvolgde en dus de relevante pagina’s openden en de irrelevante pagina’s oversloegen. Leerlingen die op deze manier gericht navigeerden door de tekst hadden hogere leesvaardigheidsscores en meer kennis over effectieve leesstrategieën.

Kennis over effectieve leesstrategieën

Ongeveer twee derde van de Nederlandse leerlingen geeft aan dat ze op school leren hoe ze kunnen herkennen dat informatie subjectief of bevooroordeeld is. Ongeveer hetzelfde aandeel leerlingen kon meningen en feiten in een tekst van elkaar onderscheiden. Nederlandse leerlingen hebben in vergelijking met leerlingen uit andere landen bovendien een grote kennis over leesstrategieën om de betrouwbaarheid van bronnen te beoordelen.  Dit is opvallend, omdat de leesvaardigheid op het onderdeel Evalueren en Reflecteren juist achterblijft bij leerlingen uit andere landen.

Verschillen tussen jongens en meisjes

Meisjes zijn beter in begrijpend lezen dan jongens. Uit het nieuwe rapport blijkt dat dit verschil in leesvaardigheid volledig verklaard kan worden door hun kennis over effectieve leesstrategieën. Meisjes zijn bijvoorbeeld beter op de hoogte van leesstrategieën zoals het samenvatten van informatie dan jongens en scoren dus ook beter op de leesvaardigheidstoets. Toch geven Nederlandse meisjes vaker dan jongens aan dat ze de PISA-toets moeilijk vonden. Ook in het algemeen vinden Nederlandse meisjes lezen moeilijker dan Nederlandse jongens ook al zijn ze gemiddeld beter in begrijpend lezen dan jongens.

Leesplezier en mate waarin docenten dit stimuleren

Nederlandse leerlingen hebben het minste leesplezier van alle leerlingen die aan PISA meededen. Ongeveer twee derde van de leerlingen geeft aan alleen te lezen als het moet of om informatie op te zoeken. Dit is in vergelijking met andere landen een erg grote groep. Bovendien zijn Nederlandse leerlingen het minst positief over de mate waarin zij ervaren dat hun docenten leesplezier stimuleren. Zo geeft ongeveer een vijfde van de leerlingen aan dat de docent hen nooit aanmoedigt om hun mening te geven over de tekst en zegt twee vijfde van de leerlingen dat de docent hen niet helpt om de verhalen die ze lezen te betrekken op hun leven. Hoewel leesplezier samenhangt met leesvaardigheid en met de mate waarin docenten leesplezier stimuleren, blijkt uit het nieuwe rapport dat de mate waarin docenten leesplezier stimuleren in Nederland niet samenhangt met de leesvaardigheid van leerlingen.

Verder lezen?

Bezoek dan eens de algemene informatiepagina op onze website over PISA en lees ook:

* OECD (2021). 21st-century readers: developing reading skills in a digital world

* OECD (2021). 21st-century readers: developing reading skills in a digital world. The Netherlands.

* Gubbels et al. (2019). PISA-2018: Resultaten in vogelvlucht

* Dood et al. (2020). PISA-2018 De verdieping: Leesplezier, zelfbeeld bij het lezen, leesgedrag en leesvaardigheid en de relatie daartussen.

* Infographic PISA-2018