Meta-analyses naar interventies om leesvloeiendheid en schrijfvaardigheid te verbeteren

In 2025 en 2026 voeren onze onderzoekers twee meta-analyses uit. De eerste meta-analyse richt zich op de effectiviteit van leesvloeiendheidsinterventies met en zonder expliciete aandacht voor leessnelheid voor verschillende doelgroepen. De tweede meta-analyse brengt de werkzame elementen van strategie-instructie voor het verbeteren van schrijfvaardigheid in diverse doelgroepen in kaart. De meta-analyses hebben als doel om uitspraken te kunnen doen over effectief onderwijs en aanbevelingen voor de onderwijspraktijk te geven.

Meta-analyse leesvloeiendheidsinterventies

Leesvloeiendheid is de vaardigheid om correct, vlot en met expressie te kunnen lezen. Leerlingen die hier moeite mee hebben, hebben vaker ook problemen met leesbegrip. Dit kan grote gevolgen hebben voor hun verdere ontwikkeling op school en in de maatschappij.

Problemen met leesvloeiendheid kunnen verschillende oorzaken hebben, waaronder lees- of leerproblemen of weinig (rijk) taalaanbod. Ook de taal waarin gelezen wordt speelt een rol. Veel onderzoek richt zich op het Engels, waar de uitspraak bij eenzelfde schrijfwijze kan verschillen. Hierdoor ligt in het Engels vaak de nadruk op het correct lezen, terwijl in het Nederlands onderwijs vaker aandacht wordt besteed aan de snelheid van het lezen.

Door de variatie in oorzaken van problemen bij leesvloeiendheid is het niet zeker hoe Nederlandstalige leerlingen het beste ondersteund kunnen worden bij het vloeiend lezen. Zo is de vraag of het voor leerlingen met verschillende leesvloeiendheidsproblemen bevorderlijk is om aandacht te besteden aan leessnelheid. In deze meta-analyse onderzoeken we daarom de effectiviteit van leesvloeiendheidsinterventies afhankelijk van taal (spellingssysteem), doelgroep, en de rol van snelheid binnen de interventie. De resultaten van deze meta-analyse worden halverwege 2026 verwacht.

Meta-analyse strategie-instructie voor schrijfvaardigheid

Goed ontwikkelde schrijfvaardigheden zijn, ook in onze digitale kenniseconomie, van onmisbare waarde om deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Uit het peilingsonderzoek schrijfvaardigheid in het basisonderwijs blijkt echter dat 27% van de leerlingen aan het einde van het basisonderwijs niet in staat is een simpele boodschap schriftelijk over te brengen en daarmee risico loopt om onvoldoende schrijfvaardig te starten in het vo.

Eén van de effectiefste manieren om schrijfvaardigheid te verbeteren is strategie-instructie. Bij strategie-instructie leren leerlingen hoe ze systematisch en zelfstandig een schrijftaak aan kunnen pakken aan de hand van opeenvolgende stappen voor (delen van) het schrijfproces.

Het doel van deze meta-analyse is het in kaart brengen van de werkzame elementen van strategie-instructie voor diverse doelgroepen (bijv. leerlingen met leerproblemen). De resultaten van deze meta-analyse worden eind 2026 verwacht.

Aanpak

In beide meta-analyses voegen we de bevindingen uit eerder onderzoek samen om onze onderzoeksvragen te beantwoorden. We verzamelen systematisch bronnen vanuit diverse wetenschappelijke databases en screenen deze op relevantie en kwaliteit. De opzet en resultaten van relevante bronnen worden gecodeerd en geanalyseerd en uitgewerkt in een factsheet en eindrapportage.

Uitkomsten

De meta-analyses worden uitgevoerd in opdracht van het NRO. De uitkomsten worden gedeeld via de Toolkit Leren en Lesgeven op Onderwijskennis.nl en worden gebruikt voor het onderbouwen van kennisproducten zoals themapagina’s en leidraden van het NRO, als onderdeel van het NWO.