Laaggeletterdheid

Basisvaardigheden op het gebied van taal en rekenen zijn van essentieel belang om actief te kunnen deelnemen aan de maatschappij en sterk in het leven te staan. Helaas is er in Nederland nog een grote groep mensen laaggeletterden die onvoldoende taalvaardigheid beheersen. In Nederland zijn 1.3 miljoen laaggeletterden die tussen de 16 en 65 jaar oud zijn. Wanneer ook de groep mensen met lage rekenvaardigheid en 65-plussers worden meegerekend gaat het naar schatting om een groep van 2.5 miljoen mensen (Algemene Rekenkamer, 2016). Lees in dit artikel meer over het belang van geletterdheid en hoe wij ons inzetten voor het verminderen en voorkomen van laaggeletterdheid.

Laaggeletterden hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Een groot deel van deze groep heeft ook beperkte digitale vaardigheden. Omdat dit essentiële basisvaardigheden zijn, hebben laaggeletterden regelmatig ook problemen met geldzaken, gezondheid en werk. Ze hebben bijvoorbeeld moeite met internetbankieren. Met het lezen van een bijsluiter van medicijnen of met het bijleren van veiligheidseisen voor op de werkvloer. Laaggeletterdheid wordt bovendien vaak over generaties heen in stand gehouden. De rijkheid van de geletterde thuisomgeving heeft namelijk invloed op de geletterdheid van kinderen. Door voorlezen, aanwijzen van getallen en letters en het bezoeken van de bibliotheek kan de geletterdheid al vanaf jonge leeftijd gestimuleerd worden.

Het meest recente PISA-onderzoek onder jongeren laat zien dat een steeds groter percentage leerlingen het risico loopt om als laaggeletterde het onderwijs te verlaten (Gubbels et al., 2019) en dat het leesplezier van jongeren gedaald is tussen 2009 en 2018 (Dood et al., 2020). Dit lage leesplezier is ook al zichtbaar bij jongere leerlingen uit groep 6 (PIRLS, Gubbels et al., 2017). Leesvaardigheid en leesplezier kunnen in elkaars verlengde worden gezien. Daarom is het aan te raden om wanneer aandacht wordt besteed aan leesbevordering en leesmotivatie ook de leesvaardigheid van leerlingen te stimuleren.

Blijven lezen als volwassene is belangrijk om de eigen kennis en leesvaardigheid in stand te houden en mee te blijven doen in de maatschappij. Iemand die vroeger net voldoende geletterd was om mee te kunnen komen, is vandaag de dag laaggeletterd, omdat de huidige informatiemaatschappij steeds meer van ons vraagt (Tubbing & Matthijsse, 2018). Ook voor jongeren is het van belang om te zorgen dat ze blijven lezen. Als ze lezen gaan vermijden kan de leesvaardigheidsontwikkeling stagneren en kan de leesvaardigheid zelfs achteruit gaan (Christoffels et al., 2017).
 

Wat biedt het EN?

De medewerkers van het Expertisecentrum Nederlands zetten zich in voor het verminderen en voorkomen van laaggeletterdheid via onderzoeks- en ontwikkelprojecten. We starten daarmee al in de vve en kleutergroepen, bijvoorbeeld door de interactievaardigheden van leerkrachten en kleuterleidsters te bevorderen (zie o.a. De Taallijn en TINK).

Door middel van het internationale PISA-onderzoek bieden we zicht op de grootte van de groep 15-jarigen die een risico lopen op laaggeletterdheid, omdat ze nog over onvoldoende taalvaardigheid beschikken. Daarnaast ontwikkelen we instrumenten en publicaties (zoals de Toolbox Leesbevordering vmbo) die door het onderwijs kunnen worden ingezet om hun taalonderwijs en leesmotivatie in kaart te brengen en te verbeteren. Hiermee wordt bijgedragen aan vergroten van de geletterdheid van ieder kind en het voorkomen van laaggeletterdheid.
 

Heeft u een vraag over Laaggeletterdheid en bent u benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op via info@expertisecentrumnederlands.nl.