Vroeg vreemdetalenonderwijs in Europa: het ELLiE-project

ELLiE staat voor Early Language Learning in Europe en is de naam van een langlopend, internationaal onderzoek naar de ervaringen en opbrengsten van vroeg vreemdetalenonderwijs (vvto) in zeven Europese landen: Nederland, Kroatië, Engeland, Italië, Polen, Spanje en Zweden. Het Nederlandse deel van dit longitudinale onderzoek werd vanuit het Expertisecentrum Nederlands uitgevoerd en was daarmee partner in het ELLiE-project, dat startte op 1 december 2007. Het project werd uitgevoerd met subsidie van de Europese Commissie, binnen het Lifelong Learning Programme en liep tot december 2011.

Vroeg Engels op de basisschool succesvol?

In Nederland bieden steeds meer scholen vroeg Engels in het onderwijs aan, vaak al vanaf groep 1. Welke opbrengsten – in taalontwikkeling en motivatie – zijn te verwachten in de beperkte tijd die voor het vreemdetalenonderwijs in het primair onderwijs beschikbaar is? En welke factoren – op school, in de klas, thuis – dragen bij aan succesvol vroeg Engels leren?

In dit onderzoek werd gekeken naar de verschillende factoren die een rol kunnen spelen bij het succesvol leren van een vreemde taal (meestal Engels) vanaf de leeftijd van 6 jaar (groep 3) of eerder op de basisschool; in Engeland gaat het om Frans en Spaans. Welk niveau kan worden bereikt binnen de beperkte tijd die voor het vreemdetalenonderwijs in het primair onderwijs beschikbaar is?

In het ELLiE-onderzoek binnen Nederland zijn leerlingen vanaf  7 jaar/groep 4 een aantal jaren gevolgd. Daarbij is niet alleen gekeken naar de taalontwikkeling van de leerlingen, maar ook naar de inhoud en vorm van de lessen, de kwaliteiten van de leerkrachten, de organisatie op school en de achtergrond en opvattingen van ouders over vroeg vreemdetalenonderwijs.

Minister van Bijsterveld sprak in mei 2011 tijdens de conferentie ‘Vroeg vreemde talenonderwijs in opmars!’ georganiseerd door Europees Platform en Platform VVTO over het belang van het zo vroeg mogelijk benutten van alle talenten van kinderen, waaronder het leren van vreemde talen. Zij gaf ook aan dat er behoefte is aan meer onderzoek naar de opbrengsten van vreemdetalenonderwijs op de basisschool en de effecten hiervan op de moedertaalverwerving en de cognitieve ontwikkeling, die een rol speelt bij de andere schoolvakken. In het verlengde van deze gedachte heeft het ministerie het Expertisecentrum Nederlands opdracht gegeven om de leerlingen van het ELLiE onderzoek ook dat jaar – in groep 7 – nog te blijven volgen in hun ontwikkeling van het Engels.

Steeds meer basisscholen bieden leerlingen vroeg een vreemde taal aan, of hebben plannen om dat te gaan doen. Zo’n elfhonderd basisscholen hebben inmiddels een programma voor vroeg vreemdetalenonderwijs (zie www.nuffic.nl), omdat jonge kinderen een vreemde taal heel natuurlijk en snel oppikken. En omdat ze willen investeren in de toekomst van de huidige generatie leerlingen; een toekomst die meer en meer internationaal georiënteerd zal zijn. De meeste van deze scholen bieden vanaf groep 1 Engels aan als vreemde taal of -bijvoorbeeld in de grensregio’s- in Duits. Engels is vanaf 1986 al een verplicht vak op de basisschool, maar wordt meestal vanaf groep 7 gegeven.

Vvto en beheersing Nederlands

Als kinderen vroeg een vreemde taal aangeboden krijgen, komen ze verder in de beheersing van die taal, blijkt uit onderzoek. Onderzoekers vermoeden bovendien dat vvto niet alleen goed is voor de beheersing van de vreemde taal, maar ook voor de beheersing van het Nederlands, vooral bij taalzwakke leerlingen. Meer informatie hierover wordt verzameld in het langlopende onderzoek FoTo – Flankerend onderzoek Tweetalig primair onderwijs- dat gekoppeld is aan de pilot tweetalig primair onderwijs (tpo) 2014-2016.

Meer informatie

British Council
Teaching English- ELLie
Europees Platform - Basisonderwijs
Europees Platform - VVTO

Downloads ELLiE

1. ELLiE, Eerste Interim Rapport – december 2008 (NL)

2. ELLiE, Tweede Interim Rapport – december 2009 (NL)

3. Artikel Brabants Dagblad – juni 2010
Evelien Krikhaar gaf aan dat het leren van een vreemde taal pas goed gebeurt, wanneer deze taal gebruikt wordt in een betekenisvolle context.

4. Artikel in tijdschrift SLO context – juni 2010
Evelien Krikhaar wees op het belang van een vroege start van het vreemde talen onderwijs. Met name de communicatieve aanpak (met aandacht voor praten, luisteren, spelletjes en dialoog) van Nederlandse scholen, komt de motivatie en spreekvaardigheid ten goede.

5. Belangrijkste bevindingen – september 2010 (ENG)
gepresenteerd tijdens een conferentie in oktober 2010 te Warschau

6. ELLiE E-boek (ENG)
verschenen in najaar 2011, gefinancierd en uitgegeven door de British Council