PIRLS
In het schooljaar 2025-2026 wordt de leesvaardigheid van leerlingen van groep 6 in kaart gebracht met het PIRLS onderzoek. Naast afname van een digitale leestoets, worden ook vragenlijsten afgenomen bij leerlingen, ouders, leerkrachten en schoolleiders. Hiermee wordt inzicht verkregen in leesgedrag en het leesonderwijs op Nederlandse scholen en scholen in andere landen. Daarmee biedt PIRLS de mogelijkheid om de prestaties en achtergrondfactoren binnen en tussen landen te vergelijken.
Doel
PIRLS staat voor Progress in International Reading Literacy Study en is een internationaal vergelijkend onderzoek. PIRLS heeft als doel om de begrijpend leesprestaties binnen een grote groep landen in kaart te brengen. Dat maakt het mogelijk sterke en zwakke punten in systeem-, school-, klas- en leerlingkenmerken te vergelijken en beleidsaanbevelingen te formuleren ter verbetering van het (lees)onderwijs.
Leestoets en vragenlijsten
Leerlingen uit groep 6 maken een digitale leestoets en vullen een vragenlijst in over het lezen thuis en op school. Ook leerkrachten, ouders en schoolleiders van de leerlingen worden gevraagd een digitale vragenlijst in te vullen. De resultaten worden anoniem verwerkt door het onderzoeksteam en teruggekoppeld in een schoolspecifieke rapportage. De landelijke resultaten worden eind 2027 gepresenteerd in een nationaal en internationaal rapport.
Organisatie
PIRLS wordt geïnitieerd door de International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA). Het onderzoek vindt elke vijf jaar plaats en aan het onderzoek nemen ongeveer 60 landen deel, 4500 leerlingen per land. Het Expertisecentrum Nederlands voert al sinds de eerste meting in 2001 in samenwerking met de Radboud Universiteit het Nederlandse aandeel in PIRLS uit. De Nederlandse resultaten van het recentste PIRLS onderzoek in 2021 zijn beschreven in een nationaal rapport en samengevat in een infographic van highlights.
Veelgestelde vragen PIRLS
Veelgestelde vragen PIRLS
Waarom is het belangrijk om mee te doen aan de proefmeting?
+
Iedere ronde worden er nieuwe teksten en opdrachten toegevoegd aan de leestoets. Om ervoor te zorgen dat dit nieuwe materiaal geschikt is voor onderzoek, wordt dit in een proefmeting uitgeprobeerd. Daarnaast wordt de proefmeting gebruikt om na te gaan of de procedures werkbaar zijn voor de scholen en onderzoekers.
De klas heeft twee leerkrachten. Moeten ze beiden de vragenlijst invullen?
+
De leerkracht(en) van de geselecteerde klas wordt gevraagd een vragenlijst in te vullen. Wanneer er sprake is van meerdere leerkrachten voor één klas vult de leerkracht die de leerlingen het beste kent de vragenlijst in.
De leerlingen zitten in een combinatieklas (bijv. groep 5/6 of groep 6/7/8). Hoe werkt dat?
+
Het onderzoek wordt enkel uitgevoerd onder groep 6 leerlingen. Dat betekent dat de groep op de dag van de afname zal worden opgesplitst. De onderzoeksassistent overlegt met u hoe dat op uw school geregeld kan worden. Indien u meerdere combinatiegroepen heeft, zouden de groep 6 leerlingen uit de verschillende groepen bijvoorbeeld bij elkaar geplaatst kunnen worden.
Sommige leerlingen hebben ouders die geen Nederlands spreken. Hoe kunnen wij hen informeren?
+
De informatiebrief voor ouders is geschreven op B1-niveau. Daarnaast is de brief vertaald naar verschillende talen. Naast het Nederlands is de informatiebrief voor ouders beschikbaar in het Engels, Frans, Turks, Arabisch, Pools en Spaans.
Moeten ouders toestemming geven?
+
Nee, de gegevens uit dit onderzoek zijn niet herleidbaar naar leerlingen. Daarom wordt gewerkt met ‘passieve toestemming’. Dit houdt in dat een leerling meedoet tenzij er actief bezwaar wordt gemaakt door de ouders. Wij vragen de school om informatiebrieven te verspreiden onder de ouders. In deze brief staat beschreven hoe ouders bezwaar kunnen maken. Wanneer ouders dit doen, zal het kind niet meedoen tijdens de onderzoeksafname.
Wat gebeurt er als een leerling niet mee wil of kan doen?
+
De deelname van leerlingen is vrijwillig. Leerlingen kunnen een vraag overslaan als ze die niet willen beantwoorden. Leerlingen die door de ouders of school afgemeld worden voor deelname aan het onderzoek krijgen van de leerkracht een andere opdracht om tijdens de onderzoeksafname te maken.
Wij hebben een brief ontvangen, maar de situatie van de school is veranderd (de school is verhuisd/ gefuseerd/ opgesplitst in twee scholen/ geen bovenbouw meer etc.). Wat moet ik nu doen?
+
In veel gevallen is het brinnummer van de school leidend. Zodra u gebeld wordt, bekijkt u samen met een onderzoeksassistent wat er precies veranderd is en wat eventuele consequenties hiervan zijn.
Hoe worden scholen en leerlingen geselecteerd voor deelname?
+
De selectie van scholen is volstrekt willekeurig. Een internationale organisatie selecteert scholen op basis van een lijst van alle scholen in Nederland. Het Nederlandse onderzoeksteam heeft hier geen invloed op. Op deelnemende scholen doen alle leerlingen uit groep 6 mee aan het onderzoek.
Moeten alle ouders van de deelnemende leerlingen de oudervragenlijst invullen?
+
Deelnemende leerlingen krijgen een brief mee naar huis met daarin een link naar een vragenlijst voor de ouders. Ouders kunnen deze vragenlijst digitaal invullen. Het invullen van de vragenlijst is vrijwillig. Leerkrachten hoeven dus ook niet bij te houden welke ouders de vragenlijst wel en niet hebben ingevuld. Ook hoeft er vanuit school geen herinnering aan de ouders gestuurd te worden.
Worden er aanpassingen gedaan voor leerlingen met dyslexie?
+
PIRLS is een internationaal onderzoek en de onderzoeksafname moet in alle landen op dezelfde manier verlopen. Omdat het in andere landen niet gebruikelijk is dat leerlingen met dyslexie bijvoorbeeld extra tijd krijgen, kunnen we dat in Nederland ook niet doen.
