Goede lees- en schrijfvaardigheden zijn essentieel om deel te kunnen nemen aan onze geletterde maatschappij. In de periode van de beginnende geletterdheid (groep 1, 2 en 3) is er veel aandacht voor technisch lezen en spellen, twee kanten van dezelfde medaille. Zodra leerlingen deze technische basis onder de knie hebben, verschuift de aandacht steeds meer naar de periode van gevorderde geletterdheid. Kern van deze periode is dat leerlingen leren om vloeiende lezers te worden, om tijdens het lezen een mentaal beeld van de inhoud van de tekst te vormen (begrijpend lezen) en om strategisch een tekst te kunnen schrijven.
Integraal, interactief en met instructie
Goed lees- en schrijfonderwijs wordt gekenmerkt door een integrale en doelgerichte aanpak, vindt plaats in een betekenisvolle context, in interactie met de leerkracht en klasgenoten en volgens de principes van directe instructie. Door het lees- en schrijfonderwijs aan elkaar te koppelen en integraal aan te bieden ontstaan betekenisvolle leermomenten voor leerlingen die aansluiten bij hun interesses en leefwereld. Doelgerichtheid wordt gekenmerkt door het werken vanuit een duidelijke visie met oog voor de doorgaande leerlijnen voor lezen en schrijven. Daarnaast dienen ook de lees- en schrijftaken een inhoudelijk doel te hebben, waardoor het lezen en schrijven voor leerlingen betekenisvol wordt. Interactie met de leerkracht en klasgenoten zorgt er op een natuurlijke manier voor dat vaardigheden zich kunnen ontwikkelen. Door gezamenlijk een tekst te lezen, de inhoud van een tekst te bespreken en schrijfopdrachten aan te gaan ontstaat een gezamenlijk leerproces waarbij leerlingen van en met elkaar kunnen leren. Het gebruik van contexten die voor de leerlingen herkenbaar en belangrijk zijn maakt het interactief onderwijs ook betekenisvol. Instructie, ten slotte, zorgt ervoor dat met name de strategische vaardigheden (bijv. technisch leren lezen en spellen, maar ook gebruiken van specifieke lees- en schrijfstrategieën) zich kunnen ontwikkelen. Hierbij staat het modellen of hardopdenkend voordoen centraal. Leerkrachten geven zo een inzicht in het eigen denkproces wat leerlingen helpt om onzichtbare processen die plaatsvinden in het hoofd zichtbaar te maken. Na instructie oefenen leerlingen eerst onder begeleiding en daarna zelfstandig, waarna gecontroleerd wordt of iedereen de stof heeft begrepen.
Wat biedt het EN?
Het Expertisecentrum Nederlands heeft veel expertise op het gebied van lezen en schrijven. In (inter)nationale vergelijkingsstudies monitoren we het begrijpend leesniveau van Nederlandse leerlingen in het basisonderwijs (PIRLS en Peil.Leesvaardigheid) en voortgezet onderwijs (PISA, Peil.Leesvaardigheid, Peil.Schrijfvaardigheid). Op verzoek van bijvoorbeeld gemeenten of schoolbesturen helpen we regelmatig scholen om hun leesonderwijs en de leesprestaties van hun leerlingen te evalueren en verbeteren. Daarnaast gebruiken veel scholen onze publicaties om het lees- en schrijfonderwijs op school te verbeteren.
Heeft u een vraag over Lezen en schrijven en bent u benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op via info@expertisecentrumnederlands.nl.
Projecten
Weet wat je leest
Als je op zoek bent naar een interventie, wil je snel weten: is het echt effectief? Via een onderzoeksprogramma van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) worden interventies onderzocht op hun effectiviteit. Een van deze interventies is ‘Weet wat je leest’. Waarom is de aanpak nodig, hoe werkt de aanpak en hoe ziet het onderzoek...
ASTLA: Advanced speech technology and learning analytics for child personalized reading education
Leerlingen goed leren lezen is een van de kerntaken van het onderwijs. Het ontwikkelen van goede technisch leesvaardigheden is essentieel om een goede begrijpend lezer te worden. In de schoolomgeving blijft diagnostiek echter vaak oppervlakkig en tijdrovend en leidt weinig tot gepersonaliseerde begeleiding. Met het huidige onderzoek wordt geprobeerd...
Effectonderzoek Letterster
In dit onderzoek wordt de effectiviteit van Letterster voor het remediëren van lees- en/of spellingproblemen van leerlingen uit groep 5 en 6 in schooljaar 2023-2024 onderzocht. Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Expertisecentrum Nederlands, in samenwerking met ITTA en Lexima.
Evaluatie Referentiekader Taal en Rekenen: een bruikbaar en passend instrument voor het onderwijs?
Onze onderzoekers voerden samen met onderzoekers van ResearchNed en SLO een evaluatie uit van het Referentiekader Taal en Rekenen. In dit onderzoek werd de passendheid en bruikbaarheid van het Referentiekader in kaart gebracht. Daarnaast werd geëvalueerd in hoeverre de invoering van het Referentiekader tot een verbetering van de prestaties geleid...