Goede lees- en schrijfvaardigheden zijn essentieel om deel te kunnen nemen aan onze geletterde maatschappij. In de periode van de beginnende geletterdheid (groep 1, 2 en 3) is er veel aandacht voor technisch lezen en spellen, twee kanten van dezelfde medaille. Zodra leerlingen deze technische basis onder de knie hebben, verschuift de aandacht steeds meer naar de periode van gevorderde geletterdheid. Kern van deze periode is dat leerlingen leren om vloeiende lezers te worden, om tijdens het lezen een mentaal beeld van de inhoud van de tekst te vormen (begrijpend lezen) en om strategisch een tekst te kunnen schrijven.

 

Integraal, interactief en met instructie

Goed lees- en schrijfonderwijs wordt gekenmerkt door een integrale en doelgerichte aanpak, vindt plaats in een betekenisvolle context, in interactie met de leerkracht en klasgenoten en volgens de principes van directe instructie. Door het lees- en schrijfonderwijs aan elkaar te koppelen en integraal aan te bieden ontstaan betekenisvolle leermomenten voor leerlingen die aansluiten bij hun interesses en leefwereld. Doelgerichtheid wordt gekenmerkt door het werken vanuit een duidelijke visie met oog voor de doorgaande leerlijnen voor lezen en schrijven. Daarnaast dienen ook de lees- en schrijftaken een inhoudelijk doel te hebben, waardoor het lezen en schrijven voor leerlingen betekenisvol wordt. Interactie met de leerkracht en klasgenoten zorgt er op een natuurlijke manier voor dat vaardigheden zich kunnen ontwikkelen. Door gezamenlijk een tekst te lezen, de inhoud van een tekst te bespreken en schrijfopdrachten aan te gaan ontstaat een gezamenlijk leerproces waarbij leerlingen van en met elkaar kunnen leren. Het gebruik van contexten die voor de leerlingen herkenbaar en belangrijk zijn maakt het interactief onderwijs ook betekenisvol. Instructie, ten slotte, zorgt ervoor dat met name de strategische vaardigheden (bijv. technisch leren lezen en spellen, maar ook gebruiken van specifieke lees- en schrijfstrategieën) zich kunnen ontwikkelen. Hierbij staat het modellen of hardopdenkend voordoen centraal. Leerkrachten geven zo een inzicht in het eigen denkproces wat leerlingen helpt om onzichtbare processen die plaatsvinden in het hoofd zichtbaar te maken. Na instructie oefenen leerlingen eerst onder begeleiding en daarna zelfstandig, waarna gecontroleerd wordt of iedereen de stof heeft begrepen.

 

Wat biedt het EN?

Het Expertisecentrum Nederlands heeft veel expertise op het gebied van lezen en schrijven. In (inter)nationale vergelijkingsstudies monitoren we het begrijpend leesniveau van Nederlandse leerlingen in het basisonderwijs (PIRLS en Peil.Leesvaardigheid) en voortgezet onderwijs (PISA, Peil.Leesvaardigheid, Peil.Schrijfvaardigheid). Op verzoek van bijvoorbeeld gemeenten of schoolbesturen helpen we regelmatig scholen om hun leesonderwijs en de leesprestaties van hun leerlingen te evalueren en verbeteren. Daarnaast gebruiken veel scholen onze publicaties om het lees- en schrijfonderwijs op school te verbeteren.

 

Heeft u een vraag over Lezen en schrijven en bent u benieuwd wat we voor u kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op via info@expertisecentrumnederlands.nl.

Projecten

Beter lezen en schrijven in het mbo: uitdagingen voor de docent

‘Waarom moeten we dit doen? Dit is toch niet nuttig?!’ Het zijn veelgehoorde uitspraken van mbo-studenten tijdens lessen Nederlands. Het creëren van een actieve, gemotiveerde houding bij deze studenten is een hele uitdaging. Daarom hebben we handvatten ontwikkeld waarmee we mbo-docenten Nederlands, die lesgeven aan niveau 2 t/m 4, (vak)didactisch...

Taalexperiment MBO

Het project Taalexperiment MBO richtte zich op de taalvaardigheidsontwikkeling van het Nederlands bij studenten op het MBO. Naast het onderzoeken van de taalvaardigheidsontwikkeling is er onderzocht of en hoe dit gestimuleerd kan worden door middel van een interventie gericht op lezen en schrijven.